Arcydzięgiel litwor / Angelica archangelica L
11.07.2014
Miejsca gdzie występuje
Roślina występuje w krajach północnych czyli w Norwegii, Islandii, Grenlandii. W europie środkowej była znana dopiero w latach epidemii dżumy w 1348/1349 roku, dlatego czasem jest znana pod nazwą „dżumowe ziele". W późniejszych czasach była uprawiana w przyklasztornych ogrodach.
Arcydzięgiel należy do rodziny roślin blaszkowatych, czyli selerowatych. Obecnie występuje we wszystkich północnych regionach Europy i Azji. W Polsce dziko rośnie w Sudetach i Karpatach.
Ogólny opis
W lecznictwie wykorzystuje się korzeń arcydzięgla, zawierający w dużym stężeniu substancje goryczkowe i olejek eteryczny. Składniki te pobudzają wydzielanie soków żołądkowych i żółci, przyczyniając się w ten sposób do lepszego trawienia. Wyciąg z korzenia arcydzięgla działa rozkurczowo na mięśnie gładkie ścianek żołądka i jelit.
Wygląd
-
Arcydzięgiel rośnie na wilgotnych łąkach i płytkich torfowiskach, nad rowami i brzegami rzek.
-
Jest to okazała roślina do 2 m wysokości, z łodygą o smaku korzennym, pustą w środku, która u dołu może być grubości ramienia.
-
Ogonki liściowe okrągłe, wewnątrz puste, z rozdętymi pochwami liściowymi.
-
Liście jasnozielone, 2 lub 3 krotne pierzaste, górne często pojedynczo przedzielone.
-
Kwiaty zielonkawe w baldachach o 20-40 promieniach. Szypuły baldachów tylko w górnej części szorstko owłosione.
-
W pierwszym roku roślina ta ma korzeń burakowaty. Kłącze o grubości około 5 cm, z którego wyrastają liczne drobniejsze korzenie.
-
Całkowicie rozwija się dopiero w 2 roku.
-
Podobnie jak cała roślina korzeń ma intensywny zapach.
Właściwości
-
Arcydzięgiel jest stosowany jest przy podrażnieniu żołądka, kłopotach z trawieniem i brakiem apetytu.
-
W medycynie ludowej korzeń arcydzięgla jest stosowany wewnętrznie w chorobach i przeziębieniach, szczególnie kaszlu i przy nudnościach oraz jako środek moczopędny.
-
Stosowany zewnętrznie jako środek lekko drażniący skórę pomaga na nerwobóle i dolegliwości reumatyczne.
-
Ma działanie ogólnie wzmacniające nerwy, regenerujące.
-
Działa lekko wykrztuśnie.
-
Działa pomocniczo także w dolegliwościach kobiecych , ponieważ reguluje krwawienie.
-
Stosowany także w kolce jelitowej, kurczach, wzdęciach, zimnicy, blednicy, ogólnym osłabieniu, wymiotach, bólach głowy pochodzenia nerwicowego, przewlekłych nieżytach dróg oddechowych, szkorbucie, zaburzeniach trawienia, padaczce, histerii, białych upławach, kaszlu niedrożności jelit.
-
Lek można zażywać w postaci naparu jak i nalewki. Dawka dzienna wynosi 4,5 g (ziele) lub 1,5 g (nalewka). Zewnętrznie jest stosowany w formie olejku eterycznego i wina arcydzięglowego.
Przeciwwskazania
-
Nie wolno stosować korzenia arcydzięgla przy wrzodach żołądka albo jelit.
Działania uboczne
-
Nie wolno stosować u osób z jasną karnacją ponieważ może to spowodować podwyższoną wrażliwość na światło. Dlatego w czasie kuracji należy zrezygnować z opalania się i intensywnego napromieniowania ultrafioletem.
Na podstawie
-
Grau J., Jung R., Munker B., Zioła i Owoce leśne, Warszawa 1996, s. 174.
-
Mayer J. G., Uehleke B., Saum K., Zioła Ojców Benedyktynów. Mieszanki leczenie, Warszawa 2004, s 55.
-
Poprzęcki W., Ziołolecznictwo, Warszawa 1989, s. 85.